Nu ben ik – normaliter – een groot fan van het Het Financieele Dagblad. Althans: in elk geval een trouw lezer. Vooral in het weekend.

De stukjes van Erwin Wijman en Onno Aerden, gaan er altijd als eerste in – als koek.

Maar nu maakte afgelopen zaterdag de hoofdredactie toch een faux pas. In my humble opinion. “Betalen voor het stallen van geld bij de bank is een nieuwe realiteit waar we ons bij neer zullen moeten leggen” – stelt zij. Het is, eventueel,  nog na te lezen.

Wat een onzin.

Ik denk veel eerder dat het niet meer hebben van bestaansrecht de nieuwe realiteit is waar de banken zich bij moeten neerleggen.

Reken, denk, kijk even mee. Banken zijn ooit ontstaan om waardevolle spullen (goud, sieraden, munten, ander bezit) ergens veilig te stallen, zodat je het niet over lange afstanden over wegen vol struikrovers en andere bermtoeristen met je mee hoefde te slepen.

Best handig bedacht, toen. De bewaarder kon aan de hand van wat er zijn kluis lag of op basis van de waarde van wat-ie in een gat in de grond verborg, weer zaken doen, en geld aan anderen uitlenen. En zelf ook een zakcentje verdienen. Daar kreeg je dan als ‘spaarder’ een redelijke vergoeding voor en dat ging op den duur rente heten. Dat is een paar honderd jaar goed gegaan. Het bleef overzichtelijk.

Tot er iets scheef ging. En er meer geld kwam dan er waarde tegenover stond.

Leuk weetje?

Van de totale hoeveelheid geld die in de wereld in omloop is, bestaat slechts 5% echt. Die 5% kun je beetpakken. Bekijken. Wegen. Of desnoods van plaats verwisselen.

Die andere 95% is lucht. Het bestaat niet werkelijk. Het bestaat digitaal, giraal, virtueel en als – uiteindelijk- nullen en enen in een raar soort links/rechts-systeem waarvan we me z’n allen ooit afspraken dat het ‘boekhouding’ heet.

Daar is zelfs een woord voor. Een duur woord, ook. We noemen het ‘fiduciar’ geld. Geld waarin je moet geloven – letterlijk.

Een illusie, dus.

Het is het geld waarover we dagelijks lezen in het nieuws. Het is de reden van de crisis van 2008 – de veel te dure Amerikaanse hypotheken waarmee banken speculeerden, maar die niet gedekt bleken te zijn door de werkelijke waarde van de onderliggende stenen. Het zijn de virtuele miljarden die in Griekenland gepompt worden, terwijl de mensen daar niet eens meer kunnen pinnen. Of omgerekend 23 euro voor een halfje bruin moeten betalen.

Het zijn ook de bonussen voor de bankiers waarover zoveel discussie bestaat. Het zijn de opties op aandelen die topmannen mogen verzilveren als hun bedrijf meer winst gemaakt heeft – althans: volgens de boeken.

Het is de reden waarom we tegenwoordig tot ons zeventigste door moeten werken, waarom uw huis onder water staat, waarom Engelsen – heel dom – de EU verlaten, waarom we aan onze loopbaan beginnen met een studieschuld, waarom we geen rente meer krijgen op ons spaargeld of waarom de kinderen van onze kinderen nooit meer gaan beseffen wat een ‘heitje voor een karweitje is’, nooit meer met een zuurverdiend dubbeltje in hun gebalde vuist naar de Jamin zullen rennen om een lollie te kopen na het wassen van mamma’s auto. Of het lappen van pappa’s ramen.

Geld is dus eigenlijk een idee. Een afspraak. Niets meer, en niets minder. En vooral: een afspraak dat we het er niet over gaan hebben. Want dan gaat het mis.

Dat hoofdredactionele commentaar van het FD, komt een beetje in de buurt van: “we gaan het er niet over hebben”. Zakdoekje leggen, niemand zeggen.

Maar zo zit het mooi niet. Ik ga het er lekker wel over hebben. Dat hadden we trouwens misschien wel met z’n allen moeten doen, of harder moeten vinden. In 2008. Toen de banken alleen nog met staatssteun overeind konden blijven.

Dat was het begin van het einde. Het failliet van een systeem. Al die arme winkeliers die de afgelopen 3 jaar bij bosjes aan het omvallen zijn omdat men nu eenmaal liever via het web koopt, worden toch ook niet met overheidsgeld overeind gehouden?

Nee, daar heet het opeens een economische omwenteling, een maatschappelijke evolutie, een niet te voorkomen en niet meer te verhelpen fait-a-compli. En terecht – maar dat terzijde.

Kijk, als je moet betalen om je spaargeld te stallen, dan is het systeem zoals het nu bestaat – gelukkig, eindelijk – op sterven na dood. Want het argument dat banken ‘nog zoveel andere services bieden’ (waarvan ik me kan voorstellen dat ze er mee zouden komen om zich te verdedigen), gaat natuurlijk niet op.

Hypotheken? Geen droog brood meer aan te verdienen met deze rentestand, en zo erg is dat niet. Ze hebben er jarenlang teveel aan verdiend.

Dus wat gebeurt er? De democratisering van het internet, de herverdeling van bezit naar toegang, zorgt ervoor dat de eerste hypotheken al via crowdfunding worden geregeld. En toevallig weet ik dat dat dát, en ‘crowdlending’ (elkaar online prive geld lenen via een platform dat de bank onnodig maakt en deze graaikraaien dus uitschakelt) The Next Big Thing gaat worden in de financiële wereld.

Geld heeft geen bank nodig, dat gaan we gewoon weer onderling regelen. Als we tegenwoordig een bierbrouwerijtje, een kinderboekenwinkel, een slimme beamer die ook lamp is of een lingeriemerk willen beginnen, gaan we ook niet meer naar de bank. Dan gaan we crowdfunden. Dus voor ondernemers is de bank ook al niet interessant meer. Die stappen wel over naar BunQ. Veel sympathieker. En goedkoper.

Voor beleggers dan? Laat me niet lachen. Als je een beetje een millennial bent, dan doe je dat via BUX. En als je een generatietje (of 2) ouder bent ook. De schreeuwende trader in een dealing room is al 20 jaar dood. En als het zo doorgaat met datamining, robotica en de quantumcomputer gaat het straks gewoon allemaal vanzelf. Nog los van het feit dat de jongeren van nu helemaal niet bezig zijn met beleggen, pensioen of sparen voor de toekomst.

Toekomst? Welke? We leven nu. En later zien we wel.

Ik zie eigenlijk nog meer één raison d’etre voor banken. Immers: iets of iemand moet ze op de loonlijst houden, wil dat elkaar de bal toespelende old boys network nog ergens een zieke bonus vandaan zien te krijgen.

De vraag is: moet eerst de mentaliteit uitsterven? De soort?

Of zou dit echt het moment gaan zijn, waarop wij gewone mensen het heft in eigen handen gaan nemen? Onze eigen zaakjes gaan regelen?

En de wereld eens een keertje terug gaan betalen, voor wat we haar en onszelf allemaal al hebben aangedaan.

If so – dan hoop ik met een flinke rente.